15.03.2018 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 7101 s. kanun ile İcra ve İflas kanununda yapılan değişiklik ile kanunda yer alan en önemli hususlardan biri olan “iflas erteleme” hükümleri kaldırılmış ve yerine yeniden düzenlenerek konkordato hükümleri getirilmiştir. Bu makale “iflas ertelemesi” ile “konkordato” hükümlerini karşılaştırma yoluyla açıklamak üzere yazılmıştır.
- Kimler Talep Edebilir?
KONKORDATO
İcra ve İflas Kanunu m. 285 hükmü gereğince;
- Borçlarını, vadesi geldiği halde ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi altında bulunan herhangi bir borçlu,
- Vade verilmek ya da
- Tenzilat yapılmak
- suretiyle borçlarını ödeyebilmek veya muhtemel bir iflastan kurtulmak için konkordato talep edebilir.
- İflas talebinde bulunabilecek her alacaklı, gerekçeli bir dilekçe ile, borçlu hakkında konkordato işlemlerinin başlatılmasını isteyebilir.
İFLASIN ERTELENMESİ
Kanundaki eski düzenlemeye göre;
iflas erteleme imkanına sadece tüzel kişiler ve sermaye şirketleri (Anonim Şirketler, Limited Şirketler, Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler, Kooperatifler) sahiptir. Gerçek kişi tacirler (Şahıs şirketleri, adi şirket, komandit şirket, kolektif şirket) iflasın ertelenmesi yoluna başvuramazlar.
- Konkordato Başvurusu Nasıl Yapılır?
Konkordato başvurusunun yapılması konusunda borçlunun iflasa tabi şahıslardan olup olmamasına göre ikili bir ayrım yapılması gerekmektedir. Buna göre;
Borçlu iflasa tabi ise; muamele merkezi yurtiçindeyse muamele merkezinin bulunduğu yer, merkezi yurtdışında ise merkez şubesinin bulunduğu yer Asliye Ticaret Mahkemesine verilecek gerekçeli dilekçeyle konkordato başvurusu yapılır.
Borçlu iflasa tabi değilse, konkordato başvurusuna ilişkin gerekçeli dilekçenin, borçlunun yerleşim yeri Asliye Ticaret Mahkemesine verilmesi gerekir.
Konkordato talebinde bulunan kişi, talebinin reddedilmemesi için HMK m.114 çerçevesinde bir dava şartı olarak kabul edilen “konkordato gider avansı”nı yatırmak zorundadır.
- Konkordato Dilekçesinde Bulunması Gereken Hususlar (iik. m. 286)
- KONKORDATO ÖN PROJESİ
- Borçlunun borçlarını hangi oranda veya vadede ödeyeceğini, bu kapsamda
- Alacaklıların alacaklarından hangi oranda vazgeçmiş olacaklarını,
- Ödemelerin yapılması için borçlunun mevcut mallarını satıp satmayacağını,
- Borçlunun faaliyetine devam edebilmesi ve alacaklılara ödemelerini yapabilmesi için gerekli mali kaynağın hangi yöntemle sağlanacağını gösteren konkordato ön projesi
- BORÇLUNUN MALVARLIĞININ DURUMUNU GÖSTEREN BELGELER
Borçlunun defter tutma zorunluluğu olması halinde TTK’ya göre hazırlanmış
- Bilanço, gelir tablosu, nakit akım tablosu, ara bilançolar, ticari defterlerin açılış ve kapanış tasdikleri,
- E-defter berat bilgileri, duran varlıkların değerlerini içeren listeler, tüm alacak ve borçları vadeleri ile birlikte gösteren liste ve belgeler.
- ALACAKLILARI, ALACAK MİKTARLARINI VE ALACAKLILARIN İMTİYAZ DURUMLARINI GÖSEREN LİSTE
- KONKORATO ÖN PROJESİNDE YER ALAN TEKLİFE GÖRE ALACAKLILARIN ELİNE GEÇMESİ ÖNGÖRÜLEN MİKTAR İLE BORÇLUNUN İFLÂSI HALİNDE ALACAKLILARIN ELİNE GEÇEİLECEK MUHTEMEL MİKTARI KARŞILAŞTIRMALI OLARAK GÖSTEREN TABLO
SUNULAN MALİ TABLOLARIN TARİHİ, BAŞVURU TARİHİNDEN EN FAZLA 45 GÜN ÖNCE OLABİLİR!
- Geçici Mühlet Kararı ve Sonuçları Nelerdir?
Borçlu veya alacaklının konkordato talebi üzerine mahkeme, ilgili maddede belirtilen belgelerin eksiksiz olarak mevcut olduğunu tespit ederse, derhal geçici mühlet kararı verir ve borçlunun malvarlığının muhafazası için gerekli olan tüm tedbirleri alır.
Konkordato talebinde bulunan bir “alacaklı” ise, -gerekli masrafın alacaklı tarafından karşılanması halinde- borçlunun İİK m.286 da belirtilen belgeleri zamanında ve eksiksiz sunması halinde geçici mühlet kararı verilir. Belgelerin zamanında ve eksiksiz sunulmaması durumda konkordato talebi reddedilir.
Geçici mühlet kararı verilmesiyle konkordatonun başarıya ulaşıp ulaşmayacağının yakından incelenmesi için bir “geçici konkordato komiseri” görevlendirilir. Geçici mühlet 3 aydır, en fazla 2 ay uzatılabilir.
İİK m. 289/3 uyarınca konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olduğunun anlaşılması üzerine borçluya bir yıllık kesin mühlet verilir, kesin mühlet, komiserin durumu açıklayan raporu ve talebi üzerine mahkemece altı aya kadar uzatılabilir. Kesin mühlet kararıyla geçici konkordato komiseri kesin konkordato komiserine dönüşür. Kesin mühlet içinde yedi alacaklıyı geçmemek ve tek sayıda olmak koşuluyla alacaklılar kurulu oluşturulabilir. Oluşturulan bu kurul her ay en az bir kez olmak üzere toplanır ve hazır bulunanların o çokluğu ile karar alır.
- Konkordato Komiserinin Görevleri Nelerdir?
- Konkordato projesinin tamamlanmasına katkı sağlamak
- Borçlunun faaliyetlerine nezaret etmek
- Mahkemenin istediği konularda ve uygun göreceği sürelerde ara raporlar sunmak
- Alacaklılar kurulunu konkordatonun gidişatı hakkında bilgilendirmek
- Talepte bulunan diğer alacaklılara konkordatonun seyri ve borçlunun güncel mali durumu hakkında bilgilendirmek gibi görevleri bulunmaktadır.
Komiserin konkordatoya ilişkin işlemleriyle ilgili şikayetler, “asliye ticaret mahkemesi” tarafından kesin olarak karara bağlanır.
Bir kişi eş zamanlı olarak beşten fazla dosyada geçici komiser veya komiser olarak görev yapamaz. Konkordato komiserinin nitelikleri Adalet Bakanlığınca yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenir.
- Kesin Mühletin Sonuçları
- Alacaklılar Bakımından
İİK m. 294 uyarınca; borçlu hakkında hiçbir takip yapılamaz, önceden başlatılmış olan takipler durur, ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları uygulanmaz. Bir takip muamelesi ile kesilebilen zamanaşımı ve hak düşüren müddetler işlemez. Ancak İİK m.206 da belirtilen imtiyazlı alacaklar için haciz yoluyla takip yapılabilir. Onaylanan konkordato projesi aksine hüküm içermediği takdirde kesin mühlet tarihinden itibaren rehinle temin edilmemiş her türlü alacağa faiz işlemesi durur.
Ancak alacaklının alacağı rehinle temin edilmiş bir alacak ise bu sebepten dolayı mühlet sırasında rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takip başlatılabilir ya da başlatılmış olan takiplere devam edilebilir ancak yine de belirtmek gerekir ki; bu takip sebebiyle muhafaza tedbirleri alınamaz ve rehinli malın satışı gerçekleştirilemez.
Kesin mühletin sözleşmeler bakımından etkisine baktığımızda, sözleşmenin, borçlunun konkordato talebinde bulunması gerekçesiyle sona erdirilmesi mümkün değildir.
- Borçlu Bakımından
Borçlu komiserin nezareti altında işlerine devam edebilir. Mahkeme, bazı işlemlerin geçerli olarak ancak komiserin izniyle yapılmasına veya borçlunun yerine komiserin işletmenin faaliyetini devam ettirmesine karar verebilir. Borçlu, mahkemenin izni dışında mühlet kararından itibaren rehin tesis edemez, kefil olamaz, taşınmaz ve işletmenin devamlı tesisatını kısmen dahi olsa devredemez, takyit edemez, ivazsız tasarrufta bulunamaz. Bu işlemlerin yapılmasının hukuki sonucu, hükümsüzlüktür; mahkeme bu konuda karar vermeden önce alacaklılar kurulunun ve komiserin görüşünü almak zorundadır.
- Alacaklılar Toplantısı Ve Projenin Kabulü İçin Gerekli Çoğunluk
Komiser alacaklılar toplantısına başkanlık eder ve borçlunun durumu hakkında bir rapor verir. Borçlu gerekli açıklamaları yapmak üzere toplantıda hazır bulunmaya mecburdur.
Konkordato projesi;
- Kaydedilmiş olan alacaklıların ve alacakların yarısını veya
- Kaydedilmiş olan alacaklıların dörtte birini ve alacakların üçte ikisini, aşan bir çoğunluk tarafından imza edilmiş ise kabul edilmiş sayılır.
Oylamada sadece konkordato projesinden etkilenen alacaklılar oy kullanabilir. 206 ncı maddenin birinci sırasında yazılı imtiyazlı alacakların alacaklıları ve borçlunun eşi ve çocuğu ile kendisinin ve evlilik bağı ortadan kalkmış olsa dahi eşinin anası, babası ve kardeşi alacak ve alacaklı çoğunluğunun hesabında dikkate alınmaz.
Rehinle temin edilmiş olan alacaklar, 298 inci madde uyarınca takdir edilen kıymet sonucunda teminatsız kaldıkları kısım için hesaba katılırlar.
Çekişmeli veya geciktirici koşula bağlı yahut belirli olmayan bir vadeye tabi alacakların hesaba katılıp katılmamasına ve ne oranda katılacağına mahkeme karar verir. Şu kadar ki bu iddialar hakkında ileride mahkemece verilecek hükümler saklıdır.
Konkordato projesinin müzakereleri sonucunda oluşturulan konkordato tutanağı, kabul ve ret oylarını içerecek şekilde derhâl imza olunur. Toplantının bitimini takip eden yedi gün içinde gerçekleşen iltihaklar da kabul olunur.
Komiser, iltihak süresinin bitmesinden itibaren en geç yedi gün içinde konkordatoya ilişkin bütün belgeleri, konkordato projesinin kabul edilip edilmediğine ve tasdikinin uygun olup olmadığına dair gerekçeli raporunu mahkemeye tevdi eder. Komiserin gerekçeli raporunu ve dosyayı tevdi alan mahkeme, konkordato hakkında karar vermek üzere yargılamaya başlar.
- Konkordatonun Tasdiki Şartları
İİK. m.302 çerçevesinde yapılan toplantıda ve iltihak süresi içinde verilen oylarla kabul edilen konkordato projesinin tasdiki bazı şartların gerçekleşmesine bağlıdır.
- Adi konkordatoda teklif edilen tutarın, borçlunun iflası halinde alacaklıların eline geçebilecek muhtemel miktardan azla olacağının anlaşılması; malvarlığının terki suretiyle konkordatoda paraya çevirme halinde elde edilen hasılat veya üçüncü kişi tarafından teklif edilen tutarın iflas yoluyla tasfiye halinde elde edilebilecek bedelden fazla olacağının anlaşılması,
- Teklif edilen tutarın borçlunun kaynaklarıyla orantılı olması,
- Konkordato projesinin m.302 de belirtilen çoğunlukla kabul edilmiş olması,
- Birinci sıradaki imtiyazlı alacaklıların alacaklarının tam olarak ödenmesinin ve mühlet içinde komiserin izniyle akdedilmiş borçların ifasının, alacaklı bundan açıkça vazgeçmedikçe yeterli teminata bağlanmış olması,
- Konkordatonun tasdikinin gerektirdiği yargılama giderleri ile konkordatonun tasdiki halinde alacaklılara ödenmesi kararlaştırılan para üzerinden alınması gereken harcın, tasdik kararından önce, borçlu tarafından mahkeme veznesine depo edilmiş olması.
Konkordato tasdiki kararında alacaklıların hangi oranda alacaklarından vazgeçtiği ve borçlunun borçlarını hangi takvim çerçevesinde ödeyeceği belirtilir. Tasdik kararı mahkemece, m.288 uyarınca ilan olunur ve ilgili yerlere (ticaret sicil gazetesi, Basın İlan Kurumunun resmi ilan portalında ilan olunur, tapu müd., ticaret sicili müd., vergi dairesi, gümrük ve posta idarelerine, Türkiye Bankalar Birliği, Türkiye Katılım Bankaları Birliği,mahalli ticaret odalarına, sanayi odalarına, taşınır kıymet borsalarına, SPK’ya ..) bildirilir.
İİK. m. 308 de belirtildiği gibi konkordato tasdik edilmezse mahkeme konkordato talebinin reddine karar verir ve bu karar m.208 usulüyle ilan edilerek ilgili yerlere bildirimi sağlanır. Borçlunun iflâsa tabi şahıslardan olması ve doğrudan doğruya iflâs sebeplerinden birinin mevcut olması halinde mahkeme, borçlunun iflasına resen karar verir.
- Tasdik Kararının Sonuçları
- Konkordato, tasdik kararıyla bağlayıcı hale gelir.
- Konkordato, konkordato talebinden önce veya komiserin izni olmaksızın mühlet içinde doğan bütün alacaklar için mecburidir.
- Konkordatonun taraflar için bağlayıcı hale gelmesi, geçici mühlet kararından önce başlatılmış takiplerde konulan ve henüz paraya çevrilmemiş olan hacizleri hükümden düşürür.
- Borçlu tarafından alacaklılardan birine konkordato projesinde öngörülenden fazla olarak yapılan vaatler hükümsüzdür.
- Kredi kurumları tarafından verilen krediler de dahil olmak üzere, mühlet içinde komiserin izniyle akdedilmiş borçlar, adi konkordatoda konkordato şartlarına tabi değildir; malvarlığının terki suretiyle konkordatoda yahut sonraki bir iflâsta masa borcu sayılır. Aynı kural karşı edimin ifasını komiserin izniyle kabul eden borçlunun taraf olduğu sürekli borç ilişkilerindeki karşı edimler için de geçerlidir.
- Konkordatoda Kanun Yolları
Kesin mühlet talebinin kabul edilmesiyle mühletin kaldırılması talebinin reddine ilişkin kararlara karşı kanun yollarına başvurulamayacağı öngörülmüştür. Kesin mühlet talebinin değerlendirilmesi sonucunda, hakkında iflâs kararı verilmeyen borçlunun konkordato talebinin reddine karar verilirse, borçlu veya varsa konkordato talep eden alacaklı bu kararın tebliğinden itibaren on gün içinde istinaf yoluna başvurabilir. Bölge adliye mahkemesinin kararı kesindir.
Konkordatonun tasdikine ilişkin mahkemece verilecek karara karsı borçlu veya konkordato talep eden alacaklı, kararın tebliğinden; itiraz eden diğer alacaklılar ise tasdik kararının ilânından itibaren on gün içinde istinaf yoluna başvurabilir. Bölge adliye mahkemesi kararına karsı on gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir.
Stj. Av. Şeyma Yılmaz